De overgang – een natuurlijke periode in het leven van een vrouw
Feitelijk is het de periode van de vruchtbare periode naar de onvruchtbare periode. Ik zie het als weer terug naar de situatie vóórdat de menstruatie voor het eerst begon. Alleen met een iets ouder lichaam ;-). Het reproductiesysteem wordt uitgeschakeld en dat vraagt om wat aanpassingen. Zijn we rond deze tijd niet gewoon vergeten hoe je, net zoals een kind, elke dag lekker naar buiten moet, bewegen, spelen, plezier maken, op tijd naar bed, vriendjes en vriendinnetjes opzoeken en jezelf lekker verliezen in een mooi verhaal of hobby. Even geen klok die bepaalt waar het tijd voor is…
De overgang is er niet ineens, maar neemt er uitgebreid de tijd voor.
De vier opeenvolgende fases van de overgang
Fase 1: de premenopauze – Hierin heb je nog wel een regelmatige menstruatie, maar kun je ook al de eerste klachten ontwikkelen zoals opvliegers of stemmingswisselingen.
Fase 2: de perimenopauze – De menstruatiecyclus verandert in deze fase, omdat de eierstokken minder hormonen gaan maken.
Fase 3: de menopauze – Dit is het moment van je laatste menstruatie.
Fase 4: de postmenopauze – Hierin beland je als je een jaar niet meer hebt gemenstrueerd.
Wanneer de overgang begint of stopt is moeilijk te zeggen; dat is per vrouw verschillend. Je kunt ervan uitgaan dat de menopauze ergens tussen je 45 ste en 56 ste is. Gemiddeld ligt de leeftijd van de menopauze op 51.
Gedurende deze hele periode is ons ingenieuze lijf op zoek naar evenwicht. Als er geen evenwicht is, kunnen klachten ontstaan. Die kunnen voor iedereen anders zijn.
De meest voorkomende ongemakken
• Droge slijmvliezen
• Hartkloppingen
• Gewrichtsklachten
• Aankomen
• Neerslachtigheid
• Verlaagd libido
• Botontkalking
• Hogere bloeddruk en cholesterol
• Haaruitval
• Hoofdpijn
Deze klachten worden grotendeels veroorzaakt door de afname van de geslachtshormonen oestrogeen (± – 35%) en progesteron (±-75%). Maar ook de darmen spelen een grote rol!
Oestrogeen regelt o.a. gezonde slijmvliezen, regelt hersenfuncties, een gezonde bloeddruk en cholesterol, remt botafbraak, zorgt voor stabiele neurotransmitters (feelgood hormonen in je hersenen) en speelt een rol bij de aanmaak van melatonine, je slaaphormoon (inslapen).
Progesteron zorgt o.a. voor een goede celafbraak en celvernieuwing, werking van de schildklier, draagt bij aan een diepe slaap (doorslapen), reguleert de vochthuishouding, zorgt voor een goede lichaamstemperatuur, vetverbranding en botaanmaak.
Wat is de relatie tussen darmen en overgangsklachten?
De gezondheid van de darmen kan een aanzienlijke invloed hebben op de overgang. Hier zijn enkele manieren waarop darmgezondheid en de overgang elkaar kunnen beïnvloeden:
1. Hormoonhuishouding
Oestrogeenmetabolisme: de darmen spelen een belangrijke rol bij de afbraak en uitscheiding van oestrogeen. Een gezonde darmflora kan helpen bij het handhaven van een evenwichtige oestrogeenspiegel, wat belangrijk is tijdens de overgang wanneer de hormoonspiegels fluctueren.
Estroboloom: dit is een verzameling darmbacteriën die specifiek betrokken zijn bij de regulering en het metabolisme van oestrogeen. Ze produceren enzymen, zoals β-glucuronidase, die geconjugeerde oestrogenen in de darm deconjugeren. Dit proces maakt oestrogenen weer actief, waardoor ze in de bloedbaan weer opgenomen kunnen worden en opnieuw door het lichaam kunnen circuleren. Verstoringen in deze bacteriën kunnen leiden tot een disbalans in oestrogeenniveaus, wat de symptomen van de menopauze kan verergeren.
Het estroboloom vertegenwoordigt een boeiend snijvlak tussen microbiologie, endocrinologie en voeding, en benadrukt hoe belangrijk een gezonde darmmicrobiota is voor de hormonale balans en algehele gezondheid.
2. Ontstekingen
Chronische ontsteking: een ongezonde darm kan leiden tot chronische ontstekingen in het lichaam, wat de symptomen van de overgang, zoals opvliegers, nachtelijk zweten en gewrichtspijn, kan verergeren.
Leaky gut: een verhoogde darmpermeabiliteit, ook wel bekend als een “leaky gut”, kan ontstekingen bevorderen en bijdragen aan hormonale onevenwichtigheden.
3. Nutriënten absorptie
Vitaminen en mineralen: de darmen zijn verantwoordelijk voor de opname van essentiële voedingsstoffen zoals calcium, magnesium en B-vitaminen, die allemaal belangrijk zijn voor de gezondheid tijdens de overgang. Slechte darmgezondheid kan leiden tot tekorten aan deze voedingsstoffen, wat symptomen zoals vermoeidheid, botverlies en stemmingswisselingen kan verergeren.
Probiotica en prebiotica: een gezonde darmflora, ondersteund door probiotica en prebiotica, kan de opname van voedingsstoffen verbeteren en zo de algehele gezondheid en het welzijn tijdens de overgang bevorderen.
4. Mentale gezondheid / Gemoedstoestand
Darm-hersen-as: er is een sterke verbinding tussen de darmen en de hersenen, bekend als de darm-hersen-as. Een ongezonde darm kan bijdragen aan mentale gezondheidsproblemen zoals angst en depressie, die vaak voorkomen tijdens de overgang.
Serotonine / dompamine: de darmflora produceert neurotransmitters zoals serotonine (90% in de darmen) en dopamine, die een rol spelen in stemming, slaap en cognitie. Een gezonde darm kan bijdragen aan een stabielere gemoedstoestand en betere cognitieve functies tijdens de overgang.
5. Gewichtsbeheer
Metabolisme: darmbacteriën spelen een rol in het metabolisme en de vetopslag. Veranderingen in de darmflora kunnen bijdragen aan gewichtstoename tijdens de overgang.
Insulineresistentie: een ongezonde darm kan bijdragen aan insulineresistentie, wat het moeilijker maakt om een gezond gewicht te behouden tijdens de overgang.
6. Immuunsysteem
Darmflora en immuniteit: een groot deel van het immuunsysteem bevindt zich in de darmen. Een gezonde darmflora helpt bij het reguleren van het immuunsysteem, wat belangrijk is tijdens de overgang wanneer hormonale veranderingen het immuunsysteem kunnen beïnvloeden.
Ontstekingsremmende effecten: een gezonde darmflora kan helpen ontstekingen te verminderen, wat kan bijdragen aan het verminderen van overgangsgerelateerde symptomen zoals gewrichtspijn en opvliegers.
7. Slaapkwaliteit
Melatonineproductie: de darmflora speelt een rol in de productie van melatonine, een hormoon dat de slaap reguleert. Een gezonde darm kan bijdragen aan een betere slaapkwaliteit, wat vaak een probleem is tijdens de overgang.
Regulatie van slaap-waakritme: een gezonde darmflora kan helpen bij de regulatie van het circadiaanse ritme, wat belangrijk is voor een goede nachtrust.
Wat kun je dan eigenlijk doen om je lichaam te ondersteunen tijdens de overgang?
1. Voedingsaanbevelingen voor een gezonde darm tijdens de overgang
Voedingsvezels: eet voldoende vezelrijke voedingsmiddelen zoals volkoren granen, peulvruchten, groenten en fruit om de darmgezondheid te ondersteunen.
Gefermenteerde voedingsmiddelen: voeg gefermenteerde voedingsmiddelen toe aan je dieet, zoals yoghurt, kefir, kimchi, zuurkool en miso, om de darmflora te verbeteren.
Gezonde vetten: zorg voor een goede inname van gezonde vetten zoals omega-3 vetzuren uit vis, chiazaad, lijnzaad en walnoten, die ontstekingsremmende eigenschappen hebben.
Minder bewerkte voeding: beperk de inname van bewerkte voedingsmiddelen, suikers en ongezonde vetten die de darmflora kunnen verstoren en ontstekingen kunnen bevorderen.
Vermijd exorfinen en intoleranties(!)
Hydratatie: drink voldoende water/kruidenthee (ca. 2 liter) om de spijsvertering te ondersteunen.
10. Aanvullende levensstijltips
Regelmatige lichaamsbeweging: lichaamsbeweging bevordert een gezonde darmmotiliteit, helpt bij gewichtsbeheer en vermindert stress.
Stressmanagement: gebruik technieken zoals meditatie, yoga, ademhalingsoefeningen en mindfulness om stress te verminderen, wat de darmgezondheid ten goede komt.
Slaap: zorg voor een regelmatig slaappatroon en voldoende rust om de darmgezondheid en algehele gezondheid te ondersteunen.
Vermijd hormoonverstorende stoffen (xeno-oestrogenen): daar waar het kan (in verzorgings-, schoonmaakproducten, verpakkingen van je voeding).
Lees hier alles over de 10 basistips voor de algemene gezondheid
Case
Jolien, vrouw van 49 jaar, getrouwd, 2 kinderen en een drukke baan. Ze voelde zich neerslachtig, had weinig energie en last van cravings (vooral trek in zoet en veel). Het afgelopen jaar vlogen de kilo’s eraan, sliep slecht, had obstipatie, veel brainfog en pijn in haar gewrichten. Het lukte niet om af te vallen en ze werd steeds meer ontevreden over zichzelf.
In een maattraject keken we naar haar voeding, beweging, ontspanning, zingeving en suppletie. Gewapend met heel veel kennis, inspiratie en tips ging Jolien stapje voor stapje haar voedingspatroon aanpassen. Ze verhoogde de hoeveelheid groenten en fruit en schrapte steeds meer voeding waar ze moe van werd. Ze leerde herkennen wanneer ze echt trek had en wanneer ze at als ’troost’. Ze viel af en kreeg meer energie. Ze pakte hobby´s op, ging bewegen, nam tijd voor zichzelf en werd vrolijker. In maart namen we afscheid. Vorige maand stuurde Jolien een mail waarin stond dat het nog steeds heel goed met haar gaat.
Laat je persoonlijk begeleiden
Zoals je hebt kunnen lezen heeft de darmflora een behoorlijke impact op hoe je door de overgang heen gaat. Wil je graag weten hoe je bovenstaande tips kan integreren in jouw leven? Ben je gemotiveerd om het anders te gaan doen? Ga je voor meer kwaliteit en energie in je leven? Ik maak graag voor jou een persoonlijk (darm)dieet- en gezondheidsplan, eventueel op basis van labtesten, dat aansluit bij jouw specifieke behoeften tijdens de overgang.
Will je alvast een vrijblijvende screening doen (uitgebreide vragenlijst) om te zien waar je pijnpunten zitten? Je kan hier het formulier downloaden.
Wil je eerst een gratis oriëntatiegesprek? Je kan onderstaand een afspraak inplannen: