Geschreven door IJzer is een van de meest onderschatte voedingsstoffen in de moderne gezondheidszorg. IJzertekort wordt vaak over het hoofd gezien, gemist of verkeerd gelabeld.
Een “goed” Hb kan een vals gevoel van zekerheid geven. Veel vrouwen (vooral in de overgang of met menstruatie, darmproblemen, stress of ontsteking) hebben verborgen ijzertekort. Je wil de oorzaak van klachten weten, niet alleen of je bloed er “oké” uitziet op papier.
Wist je dat ijzertekort wereldwijd de meest voorkomende voedingsdeficiëntie is? En het wordt alleen maar erger.
Dit blog is voor iedereen die zich ooit aanhoudend moe, angstig, wazig of gewoon ‘niet helemaal zichzelf’ heeft gevoeld – en zich afvraagt waarom.
Het is voor de vrouw in de perimenopauze die te horen kreeg dat haar klachten ‘gewoon hormonaal’ zijn.
Voor de ouder die zich zorgen maakt over het humeur, kieskeurige eetgedrag of de energie van zijn of haar kind.
Voor wie zijn of haar schildklierfunctie wil verbeteren (ijzer is essentieel voor de aanmaak van schildklierhormonen).
En voor iedereen – van elke leeftijd of levensfase, inclusief tienermeisjes – die kampt met angstgevoelens en al van alles geprobeerd heeft, maar nog steeds niet als zichzelf voelt.
In dit uitgebreide blogartikel leg ik uit waarom ijzertekort veel meer is dan een ongemak (vermoeidheid) – en waarom het aanpakken ervan een diepgaand effect kan hebben op hoe je je elke dag voelt, denkt en functioneert.
Sombere stemming of angstig? Een laag ijzergehalte zou wel eens deel van het plaatje kunnen zijn
IJzer is essentieel voor de aanmaak van neurotransmitters zoals:
Dopamine (ondersteunt motivatie en focus)
Serotonine (draagt bij aan tevredenheid en stemming)
GABA (je natuurlijke kalmeringsstof in je hersenen)
Wanneer je ijzerwaarden laag zijn, daalt de beschikbaarheid van deze stoffen – en dat heeft effect op hoe je je voelt, denkt en emotioneel reageert.
Bij volwassenen kan dit eruitzien als:
Aanhoudende angst
Somberheid of depressieve gevoelens
Slechte concentratie
Of een algemeen gevoel van mentale mist of emotionele vlakheid
En je hoeft geen uitgesproken bloedarmoede (anemie) te hebben om deze symptomen te ervaren – zelfs milde tekorten kunnen al een merkbaar effect hebben. Zeker in combinatie met stress, slecht slapen of hormonale schommelingen.
Ook bij tieners zie je dit veel – vooral bij meisjes
Tienermeisjes zijn extra kwetsbaar voor ijzertekort door menstruatie – zeker bij zware of frequente menstruaties, of als ze weinig tot geen rood vlees eten.
Bij hen kan een tekort zich uiten in:
Emotionele terugtrekking of juist sterke stemmingswisselingen
Slechte focus
Vermoeidheid
Of verhoogde angst
En dit wordt vaak afgedaan als ‘gewoon pubergedrag’, ‘hormonen’, of er worden zelfs heftige medicijnen voorgeschreven – zonder eerst te checken of ijzer een rol speelt.
Ook jongens kunnen door groeispurten en actieve levensstijl verhoogde ijzerbehoeftes hebben, met soortgelijke symptomen.
Of het nu om volwassenen of jongeren gaat – een ijzertekort wordt vaak gemist of aan iets anders toegeschreven: stress, drukte, hormonen of karakter.
Maar wanneer je ijzerniveaus op de juiste manier herstelt – met de juiste vorm, en de cofactoren die je lichaam nodig heeft om het op te nemen en te gebruiken – kan het verschil enorm zijn.
Niet alleen wát je eet, maar hóe je ijzer opneemt
We kunnen wel netjes ijzerrijke voeding eten, maar dat betekent nog niet dat je lichaam het ook daadwerkelijk opneemt en gebruikt. Het draait allemaal om bio-beschikbaarheid: hoeveel van dat ijzer uit je voeding wordt daadwerkelijk opgenomen in je bloedbaan?
Er zijn twee vormen van ijzer in voeding:
1. Heemijzer
Komt uit dierlijke bronnen zoals rood vlees en lever
Wordt het beste opgenomen door het lichaam (goede bio-beschikbaarheid)
2. Non-heemijzer
Zit in plantaardige voeding zoals linzen, spinazie en groene bladgroenten
Wordt veel minder goed opgenomen, tenzij je het slim combineert
Je lever regelt óók je ijzervoorraad – slim systeem!
Je lever is de “manager” van je ijzervoorraad. Hij bewaart reserve-ijzer én regelt via het hormoon hepcidine of je meer of minder ijzer opneemt.
Hoe werkt dat?
Lage ijzerwaarden? → Je lever verlaagt de aanmaak van hepcidine → je darmen staan “open” → meer opname
Hoge ijzervoorraden? → Meer hepcidine → je darmen gaan “op slot” → minder opname
Daarom: goed zorgen voor je lever = beter omgaan met ijzer. Denk aan: minder alcohol, voldoende antioxidanten, gevarieerde voeding.
Te veel of te weinig ijzer, beide zijn een probleem. Hoewel je lichaam dus slim regelt hoeveel ijzer je opneemt, kan het niet alles opvangen. Zowel een chronisch tekort als een overschot kan grote gevolgen hebben.
Hoe groot is de impact van ijzer eigenlijk?
IJzer is véél meer dan alleen een bouwstof voor je bloed. Het is letterlijk de motor achter je energie, je humeur, je hormonen én je mentale helderheid. Bijna elke cel in je lichaam heeft ijzer nodig. Zonder voldoende ijzer draait je lijf op halve kracht – óók al eet je gezond, slaap je goed of sport je regelmatig.
Wat doet ijzer allemaal in je lichaam?
💭 Mentale gezondheid
IJzer is essentieel voor de aanmaak van dopamine, serotonine en GABA – neurotransmitters die je stemming, motivatie, focus en rust beïnvloeden. Te weinig ijzer = snel overprikkeld, labiel of “wattenhoofd”.🧠 Hersenfunctie
Lage ijzerwaarden vertragen de aanvoer van zuurstof naar je hersenen → dat uit zich in brain fog, moeite met concentratie, vergeetachtigheid.🦋 Schildklierfunctie
IJzer is nodig om schildklierhormonen (T3 & T4) aan te maken. Zonder voldoende ijzer daalt je schildklieractiviteit, wat weer zorgt voor vermoeidheid, koude handen/voeten, droge huid, haaruitval of aankomen.🧽 Detox & leverfunctie
IJzer is betrokken bij enzymen die helpen bij ontgifting (fase 1 van leverontgifting). Een tekort vertraagt het opruimen van afvalstoffen, wat je hormonale balans kan beïnvloeden.⚖️ Hormoonhuishouding
IJzer ondersteunt de omzetting van hormonen en helpt oestrogeendominantie (veel voorkomend in overgang of PMS) verminderen.
Waarom zal ijzertekort steeds vaker voorkomen?
Zelfs als je gevarieerd eet, kun je alsnog te weinig ijzer hebben. Wetenschappelijk gezien zijn er meerdere factoren die verklaren waarom ijzertekort in de toekomst waarschijnlijk steeds vaker zal voorkomen – óók in welvarende landen. Hier volgt een overzicht van de belangrijkste oorzaken
1. Veranderende voedingstrends
Minder vleesconsumptie (vooral rood vlees) om ethische, ecologische of gezondheidsredenen verlaagt de inname van heemijzer, de best opneembare vorm van ijzer.
Meer plantaardige voeding betekent meer non-heemijzer, dat slechter wordt opgenomen.
Veel plantaardige diëten zijn rijk aan fytaten (volkoren granen, peulvruchten, zaden), die de ijzerabsorptie remmen.
Feit: Tot 80% minder opname van non-heemijzer in aanwezigheid van fytaten.
2. Toename van laaggradige ontsteking & chronische stress
Bij ontsteking produceert de lever meer hepcidine, een hormoon dat de ijzeropname in de darm remt én ijzer in cellen vasthoudt.
Chronisch verhoogde hepcidine → functioneel ijzertekort (je hebt ijzer, maar je lichaam kan het niet benutten).
Voorbeeld: Obesitas, insulineresistentie, darmontstekingen (zoals SIBO of PDS) verhogen hepcidine.
3. Toename van maag-darmproblemen
Groeiende prevalentie van coeliakie, PDS, SIBO, Helicobacter pylori en hypochloorhydrie (lage maagzuurproductie bij ouderen, stress, maagzuurremmers).
Deze verstoren de ijzerabsorptie aanzienlijk.
4. Wijdverbreid gebruik van maagzuurremmers (PPI’s) en NSAID’s
Protonpompremmers (zoals omeprazol) remmen maagzuurproductie.
NSAID’s kunnen de opname verminderen of het slijmvlies van de darm aantasten.
Voor ijzerabsorptie is voldoende maagzuur essentieel, zeker bij non-heemijzer.
Onderzoek: Chronisch gebruik van PPI’s verhoogt risico op ijzertekort tot 2-3x.
verstoringen
Veel vrouwen verliezen te veel bloed door hevige menstruatie (menorragie) of oestrogeendominantie.
Ook hormonale anticonceptie en spiraaltjes kunnen invloed hebben op bloedverlies of ijzerstatus.
6. Zwangerschap en borstvoeding
Tijdens zwangerschap stijgt de ijzerbehoefte fors (tot wel 1000 mg extra over 9 maanden).
Veel vrouwen beginnen al met lage ijzerwaarden vóór de zwangerschap.
Gevolg: Onvoldoende herstel tussen zwangerschappen → chronisch tekort.
7. Verlies via bloedafname, sporten of zweet
Intensief sporten, veel zweten en regelmatig bloed geven (of bij medische tests) leiden tot meer ijzerverlies.
Vooral bij vrouwen én bij vegan sporters is dit een onderbelichte oorzaak.
8. Vergrijzing van de bevolking
Ouderen nemen ijzer minder goed op (door atrofische gastritis, hypochloorhydrie, polyfarmacie).
Tegelijk neemt de prevalentie van ontsteking, darmproblemen en medicijngebruik toe.
Wat zijn de gevolgen op termijn?
Groeiende groep mensen met (milde tot ernstige) ijzertekorten zonder dat ze het weten.
Vermoeidheid, depressie, rusteloze benen, brain fog en verzwakt immuunsysteem kunnen chronisch worden.
Meer kans op suboptimale cognitieve ontwikkeling bij kinderen en verminderde werkprestaties bij volwassenen.
Toenemend gebruik van supplementen, vaak zonder begeleiding – met risico op overbelasting bij bv. hemochromatose.
Herken de signalen van ijzertekort (en voorkom verwarring!)
Een ijzertekort wordt vaak gemist omdat de klachten vaag of multifactorieel lijken. Veel symptomen worden toegeschreven aan:
“Stress”
“Je leeftijd”
“Hormonen”
“Burn-out”
Maar let op deze signalen:
Typische klachten bij laag ijzer:
Vermoeidheid, snel uitgeput na inspanning (bijv. traplopen)
Snel kortademig of hartkloppingen
- Pijnlijke tong
Bleke huid of kringen onder de ogen
Koude handen en voeten
Droge huid, broze nagels, haaruitval
Brain fog, snel afgeleid, prikkelbaar
Gevoelig voor stemmingswisselingen, paniekgevoelens
Rusteloze benen (RLS)
Verlaagde weerstand
🛠️ IJzertekort aanpakken: zacht, effectief en blijvend
Geen quick fix met zware tabletten waar je misselijk van wordt, maar een slimme, onderbouwde aanpak in zes stappen:
Stap 1. Check je bloedwaarden
Laat dit altijd testen via de huisarts of koop hier een bloedtest (vink ook de hs-CRP onstekingswaardentest aan).
Je kan eventueel de uitslag door mij laten beoordelen.
(Let op: referentiewaarden kunnen per laboratorium iets verschillen)
| Bloedwaarde | Ideale waarde | Wat zegt het? |
|---|---|---|
| Ferritine | 50–100 µg/L* | IJzeropslag. <30 = tekort. <15 = ernstig. |
| Hb (hemoglobine) | 7.5–9** mmol/L (vrouwen) | Zuurstoftransport in je bloed. Te laag? Dan heb je bloedarmoede. Ongeveer 70% van het ijzer in ons lichaam is gekoppeld aan hemoglobine in rode bloedcellen, de rest is gekoppeld aan ferritine en opgeslagen in weefsels. Als er onvoldoende ijzer via het voedsel wordt opgenomen zullen de voorraden in het lichaam slinken. Dit kan tot bloedarmoede leiden omdat er onvoldoende rode bloedcellen gevormd kunnen worden. Dit kan duiden op ijzergebrek of gebrek aan de vitaminen folaat (B11) en B12. |
| Transferrine | 2.0–3.6 g/L | IJzertransporteiwit. Hoeveel ijzer is er actief beschikbaar voor je lichaam? Het ijzergehalte in het bloed varieert sterk gedurende de dag, daarom wordt er behalve ijzer ook vaak de bindingscapaciteit (transferrine) gemeten. Dit zegt vaak meer over de de ijzerhuishouding dat het gehalte alleen. |
| Transferrineverzadiging (TSAT)*** | 20% – 45% | hoeveel ijzer er gebonden is aan transferrine |
| IJzer in serum | 10–30 µmol/L | Hoeveel ijzer er vrij circuleert |
| CRP | < 3 mg/L | Check of er ontsteking speelt |
*** Bij vrouwen zie je vaak een lage TSAT én een relatief normale ferritine, terwijl ze toch vermoeid zijn. Dit is dan vaak een teken van functioneel ijzertekort, zoals bij chronische stress of laaggradige ontsteking.
- Hb < 7 = acuut tekort: ijzertabletten/infuus
- Ferritine < 30 = aanvullen
- Ferritine 30-70 = monitoren, afhankelijk van klachten
- Verhoogde ferritinewaarden komen voor bij bloedarmoede zonder ijzergebrek, bij ijzeropeenhoping, bij hemochromatosis, bij leverbeschadigingen, maar ook als onderdeel van acutefase-reactie. Ter verduidelijking, in het bijzonder bij een duidelijk verhoogde waarde, raad ik je verder onderzoek aan (hemochromatosis-gendiagnostiek, hepatopathie-diagnostiek).
- IJzerstapeling (hemochromatose) – genetische aanleg waarbij je te veel ijzer opneemt
→ Symptomen lijken soms op een ijzertekort (zoals vermoeidheid, hersenmist)
→ Daarom altijd bloedonderzoek vóór je supplementen neemt! - Een tekort aan vitamine B12 kan ook bloedarmoede veroorzaken, dit ook uitsluiten door op B12 te testen.
Lees verder over ferritine
Wanneer spreken we van verhoogd ferritine?
Alles boven de referentiewaarden = verhoogd, maar context bepaalt of dat zorgelijk is.
| Ferritinewaarde | Mogelijke betekenis |
|---|---|
| 200–400 µg/L | Licht verhoogd; kan passen bij milde ontsteking of leverbelasting |
| >400–1000 µg/L | Duidelijk verhoogd; onderzoek naar ontsteking, lever of ijzerstapeling nodig |
| >1000 µg/L | Vaak ernstige oorzaak, zoals hemochromatose, chronische infectie, leveraandoening of maligniteit |
Oorzaken van verhoogd ferritine
Ferritine is meer dan alleen een ijzeropslag-eiwit — het is ook een acuut-fase eiwit, wat betekent dat het stijgt bij stress, ziekte of ontsteking. Mogelijke oorzaken:
🦠 Ontstekings-/infectiegerelateerd:
Chronische ontsteking (bv. reuma, IBD)
Infecties (bv. COVID-19, longontsteking)
Auto-immuunziekten
Acute infectie (soms tijdelijk fors verhoogd)
🫀 Metabool/lifestyle-gerelateerd:
Metabool syndroom
Insulineresistentie of diabetes type 2
Overgewicht/obesitas (laaggradige inflammatie)
🏥 Aandoeningen en ziekten:
Hemochromatose (ijzerstapelingsziekte)
Leverziekten (bv. NAFLD, hepatitis, cirrose)
Kanker
Alcoholmisbruik
Nieraandoeningen
📌 Belangrijk bij interpretatie:
CRP of andere ontstekingsmarkers zijn nodig om te bepalen of verhoogde ferritine komt door ontsteking of ijzerstapeling.
Transferrineverzadiging (TSAT) en serumijzer helpen bepalen of er ook daadwerkelijk sprake is van een ijzeroverload.
🎯 Conclusie:
Ferritine > 150–200 µg/L bij vrouwen (of > 300 µg/L bij mannen) is verhoogd en verdient nadere analyse.
Het is géén betrouwbare marker voor ijzervoorraad bij ontsteking.
Kijk altijd naar het totaalplaatje: ontstekingsmarkers, leverwaarden, ijzer, transferrineverzadiging en de klachten van de persoon.
Stap 2: Kies het juiste supplement
Vermijd ijzertabletten van de apotheek die constipatie, misselijkheid en darmklachten veroorzaken (tenzij op medisch advies).
Kies liever voor:
IJzerbisglycinaat → zeer goed opneembaar en zacht voor de maag
- IJzer via liposomale vorm → nog betere opname, minder bijwerkingen
Bij een acuut zwaar tekort wordt wel voor ferrofumaraat gekozen (hoger elementair ijzer, wel vaak met bijwerkingen)
- Lactoferrine → werkt ontstekingsremmend, transporteert ijzer effectiever, geen oxidatieve schade
Wanneer kies je wat?
1. IJzersuppletie (hooggedoseerd elementair ijzer)
Gebruik bij:
Ernstig tekort (Hb < 7 mmol/L of ferritine < 15)
- Snelle opbouw nodig (zwangerschap, operatie, bloedverlies)
Vorm: Ferrofumaraat, bisglycinaat of een ijzer-infuus. Vermijd ijzersulfaat tenzij op medische indicatie (meer bijwerkingen).
💡 Laat je hierin goed begeleiden door een professional – de juiste vorm, dosering en timing maken écht verschil.
2. Lactoferrine
Gebruik bij:
Mild tekort (Hb normaal, ferritine tussen 15-40)
Darmproblemen of ijzerintolerantie (slechte verdraagzaamheid van klassiek ijzer)
- Ferritine laag, normale Hb, CRP licht verhoogd (ontsteking)
- Ferritine normaal + lage TSAT (=verborgen ijzertekort / ontsteking)
Chronische ontsteking, auto-immuunziekte
- Zwangerschap (minder obstipatie dan ijzertabletten)
Hemochromatose (ijzerstapeling) / verhoogd ferritine (reguleert vrij ijzer, beschermt weefsels)
- ❌ Nee bij ernstig ijzertekort -> werkt te traag, onvoldoende effectief in crisis. Eerst ijzer, dan lactoferrine.
Werking:
Bevordert opname van ijzer
Verlaagt ontsteking
Bindt overtollig vrij ijzer (beschermend)
- Neem lactoferrine op nuchtere maag of tussen maaltijden.
- Dosering: veel studies gebruiken 100–200 mg per dag.
Stap 3: Focus op voeding
IJzerrijke voeding (heemijzer):
Rood vlees (rund, lam, wild)
Lever
Mosselen
Eigeel
Plantaardig ijzer (non-heem):
Linzen, kikkererwten
Spinazie, boerenkool
Pompoenpitten, sesam
Quinoa, havermout
Zie hier ook de kennisbank voor een complete lijst.
Stap 4: Ondersteun ijzeropname
🍋 Voeding die de ijzeropname verbetert
Altijd slim om bij je maaltijd toe te voegen, vooral bij plantaardige bronnen:
Vitamine C-rijke producten (minstens 50 mg bij je ijzerrijke maaltijd):
sinaasappel, kiwi, aardbei, paprika, broccoli, rozenbottelthee, citroensapGefermenteerde voeding: zuurkool, kimchi, kefir (bij plantaardige ijzerbronnen)
Uien & knoflook: bevatten zwavelverbindingen die non-heemijzer beter opneembaar maken
Licht zuren: appelciderazijn, citroensap bij plantaardige maaltijd. Stimuleren maagzuur.
- Bittere voeding: bittere voeding stimuleert de aanmaak van maagzuur én gal, en dat is cruciaal voor een goede spijsvertering – én dus ook voor een goede opname van ijzer en andere voedingsstoffen. Denk aan: andijvie, witlof, rucola, boerenkool, spruitjes, paardenbloemblad, artisjokblad, mariadistel, grapefruit, pure chocolade (min. 85%), zwarte olijven.
👄 Goed kauwen
- Stimuleert maagzuurproductie/spijsvertering, wat helpt bij de ijzeropname.
🥩 Klein beetje vlees erbij helpt ook
- Een beetje heemijzer bij je plantaardige maaltijd verbetert de opname van non-heemijzer (het zogenaamde “meat factor effect”).
🚫Voeding die de ijzeropname remt
Beperk deze rondom een ijzerrijke maaltijd (± 1 uur voor/na):
Koffie & zwarte/groene thee (tannines remmen opname)
Zuivel (calcium concurreert met ijzer in de darm)
Rauwzemelen / vezelsupplementen (fytaten uit granen, blokkeren opname, eerst goed weken of fermenteren)
Sojaproducten met veel fytaten (zoals rauwe tofu)
Oxalaten (zoals in rauwe spinazie en rabarber – altijd kort koken!)
⚠️ Pas op met:
Maagzuurremmers en NSAID’s
💊Denk aan vitaminen en mineralen
- Vitamine A → nodig voor transport
B12 & B11 (Folaat/5-MTHF) → essentieel voor aanmaak van rode bloedcellen
Koper en zink → betrokken bij ijzermetabolisme
- IJzer om de dag suppleren (in plaats van elke dag) geeft vaak betere opname
→ omdat een dagelijkse dosis hepcidine juist verhoogt, wat de opname remt
Stap 5: Check je darmen
Heb je PDS, winderigheid, opgeblazen gevoel of wisselende ontlasting? Laat dan je darmgezondheid beoordelen. Zonder gezonde darmflora = slechte opname, hoe goed je ook eet of slikt.
Stap 6: Evaluatie
Na 6-8 weken opnieuw prikken
Klachten en waarden monitoren
Tot slot
Een ijzertekort gaat niet alleen over bloedarmoede. Het beïnvloedt je stemming, je hormonen, je helderheid, je slaap, je hele zijn.
IJzer uit voeding opnemen is een slim samenspel tussen wat je eet, hoe je combineert, en hoe goed je lichaam het kan gebruiken. Je lever en het hormoon hepcidine zijn hierin de stille regisseurs.
Met de juiste aanpak herstel je dat duurzaam – en voel je je eindelijk weer jezelf.
In m’n praktijk kom ik het meeste als oorzaak tegen: geen dierlijke voeding eten (of een eenzijdig plantaardig dieet met onjuiste voedingscombinaties), zware menstruaties, darmdysbiose, verminderde spijsvertering, laaggradige ontstekingen en stress. Vaak een combinatie van het één en ander.
🎯 Wil je ijzer goed opkrikken of stabiel houden?
Dan is een anti-inflammatoire leefstijl met ontstekingsremmende voeding (slim eten en bewust combineren) én je spijsvertering ondersteunen (maag-darm-levergezondheid) dé weg vooruit.
Als jij, of iemand van wie je houdt, zich vermoeid of emotioneel uit balans voelt, overweeg dan eens of ijzer misschien een deel van de puzzel is. Soms is de oplossing veel eenvoudiger – en krachtiger – dan we denken.
Ik kan me goed voorstellen dat het duizelt na al deze informatie. Kan je hulp of extra begeleiding gebruiken bij het bovenstaande? Aarzel niet om contact op te nemen, ik help je graag verder!
💡 Bekijk de kennisbank voor aanvullende informatie
💡 Lees ook eens verder op dit blog van Insala Ziekenhuis (en onderaan die pagina ook de podcast)
Bonus
Wat te doen bij veel bloedverlies door menstruatie
Mogelijke oorzaken van veel bloedverlies (menorragie):
Hormonale disbalans (oestrogeen ↔ progesteron)
Te veel oestrogeen t.o.v. progesteron stimuleert overmatige opbouw van het baarmoederslijmvlies → meer bloedverlies.
Poliepen of myomen (vleesbomen)
Goedaardige gezwellen in of op de baarmoeder kunnen zorgen voor hevigere en/of langere menstruaties.
Endometriose of adenomyose
Bij endometriose groeit baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder, wat kan zorgen voor pijn én veel bloedverlies.
IJzertekort / lage ferritine
Klinkt tegenstrijdig, maar een laag ijzergehalte kan het baarmoederslijmvlies kwetsbaarder maken, wat bloedverlies juist verergert.
Koperhoudend spiraaltje (IUD)
Bij sommige vrouwen leidt dit tot hevigere menstruaties.
Bepaalde medicijnen
Denk aan bloedverdunners, corticosteroïden of hormonale behandelingen.
Problemen met bloedstolling
Zoals de ziekte van Von Willebrand (vaak onontdekt bij vrouwen met chronisch veel bloedverlies).
Hoe kun je veel bloedverlies verminderen?
1. Stabiliseer je hormonen (oestrogeen-progesteron balans)
Zorg voor goede ontgifting van oestrogeen via lever & darmen (vezels, B-vitamines, DIM uit kruisbloemige groenten).
Ondersteun natuurlijke progesteronaanmaak (vitamine B6, magnesium, zink, stressreductie).
Overweeg bij ernstige klachten natuurlijke progesteroncrème (in overleg met een professional).
2. IJzer en ferritine op peil
Laat je bloedwaarden checken. Lage ferritine (< 30) komt vaak voor bij vrouwen met hevige menstruatie.
Werk met lactoferrine of goed opneembare ijzersuppletie (zoals bisglycinaat), liefst op nuchtere maag of met vitamine C.
3. Voeding & suppletie
Vitamine K2: ondersteunt gezonde bloedstolling
Vitamine C: versterkt bloedvaten
Magnesium: helpt spieren (inclusief baarmoeder) ontspannen
Omega-3: werkt ontstekingsremmend
4. Gebruik natuurlijke middelen (met mate)
Vrouwenmantelthee of shepherd’s purse (herderstasje) staan bekend om hun samentrekkende werking op de baarmoederwand.
Gember en kurkuma kunnen ontsteking remmen.
5. Overweeg alternatieven bij spiraaltje
Heb je een koperhoudend spiraaltje en last van hevige menstruaties? Overweeg een ander anticonceptiemiddel of bespreek met je arts of een hormoonspiraal of natuurlijke methode beter past.
Wat is “normaal” bloedverlies?
Normaal: ± 30–50 ml per cyclus
Hevig: > 80 ml per cyclus
Richtlijn: als je elk uur een super tampon of maandverband moet verwisselen of menstruatie > 7 dagen duurt, is dat niet normaal – laat het onderzoeken.
Wat te doen bij veel bloedverlies door bloeddonatie
Bij één standaard bloeddonatie (ongeveer 500 ml):
Verlies je gemiddeld 200–250 mg ijzer
Dat is tot 25% van je totale ijzervoorraad bij vrouwen
Je lichaam maakt binnen 24–48 uur nieuw plasma aan, maar het herstellen van je ijzerwaarden duurt langer
Hersteltijd van je ijzerwaarden
De hersteltijd hangt af van verschillende factoren:
| Situatie | Gemiddelde hersteltijd ferritine & ijzer |
|---|---|
| Gezonde vrouw met goede ijzervoorraad | 6 tot 12 weken |
| Lage ferritine vóór afname (< 30 µg/L) | 2 tot 6 maanden (zonder suppletie) |
| Met ijzersuppletie (goede vorm) | 4 tot 8 weken sneller herstel |
| Bloeddonatie meerdere keren per jaar | Grote kans op chronisch lage ijzerstatus |
Let op: het Hb (hemoglobine) kan sneller herstellen dan je ferritine (ijzervoorraad) – je kunt dus “normale” waarden hebben, maar je reserves zijn dan nog lang niet op peil.
🛠 Wat kun je doen voor sneller herstel?
1. Voedingsadvies na bloedafname
Eet ijzerrijke voeding: rood vlees, eigeel, linzen, pompoenpitten
Combineer met vitamine C-rijke voeding voor betere opname
Vermijd koffie/thee tijdens ijzerrijke maaltijden
2. Suppletie?
Zie bovenstaand stap 2 (kies het juiste supplement)
- Overweeg ijzersuppletie met cofactoren
– bijv. ijzer bisglycinaat met vitamine C, B12, folaat
– of lactoferrine bij gevoeligheid voor darmklachten Let op: niet te hoog doseren zonder bloedwaarden te checken (risico op stapeling)
3. Lichaam ontzien
Slaap voldoende
Vermijd intensief sporten direct na bloedafname
Herken signalen van laag ijzer: vermoeidheid, kortademigheid, brain fog, prikkelbaarheid
Samenvatting in één zin:
Na een forse bloedafname (zoals bij bloeddonatie) kan je ijzerstatus wel 6 tot 12 weken nodig hebben om volledig te herstellen – sneller met goede voeding & suppletie, trager als je reserves al laag waren.
Wat te doen bij ontsteking (acuut en laaggradig/chronisch)?
Verbruikt je lichaam meer ijzer bij ontsteking?
Ja, absoluut. Bij een ontstekingsreactie (acuut of chronisch) gebruikt je lichaam meer ijzer. Maar… het gaat verder dan alleen verbruik. Je lichaam houdt ijzer juist ook bewust vast bij ontsteking.
Dat klinkt tegenstrijdig, dus laten we het even uitleggen.
Hoe zit dat precies?
Bij ontsteking produceert je lever hepcidine, een regulerend hormoon. Hepcidine blokkeert de opname van ijzer uit de darm én verhindert dat opgeslagen ijzer vrijkomt uit de lever en macrofagen. Waarom? Omdat je lichaam denkt dat het in “gevecht” is met een infectie – en ijzer is een voedingsbron voor bacteriën en virussen. Dus je lichaam probeert die ‘vijand’ uit te hongeren door ijzer ontoegankelijk te maken.
Dit mechanisme is slim, maar kan bij chronische laaggradige ontsteking (zoals bij auto-immuunziekten, darmontstekingen of langdurige stress) leiden tot een functioneel ijzertekort:
👉 Er ís wel ijzer, maar het is niet beschikbaar voor je lichaam.
Moet je dan wél of juist géén ijzer suppleren bij ontsteking?
Dat hangt af van het type ijzertekort en je bloedwaarden. Er zijn twee hoofdscenario’s:
Functioneel ijzertekort door ontsteking
– Ferritine (ijzeropslag) is normaal of hoog
– Transferrineverzadiging of serumijzer is laag
– Hb is vaak verlaagd
👉 Suppletie helpt vaak weinig of zelfs niet, omdat het lichaam het ijzer niet opneemt zolang de ontsteking aanhoudt. Focus eerst op het verlagen van ontsteking en het verbeteren van darmgezondheid.Echt ijzertekort én ontsteking
– Ferritine is verlaagd (onder 30–50 µg/L) ondanks ontsteking
👉 In dit geval kan suppletie wél zinvol zijn, maar gebruik dan de juiste vorm (milde, goed opneembare verbindingen zoals ijzerbisglycinaat of heemijzer), met cofactoren zoals vitamine C, B12 en folaat – én met tussenpozen (bijv. om de dag), zodat het hepcidine-niveau tussendoor kan dalen.
💡 Praktische tips
Laat bij twijfel altijd eerst een bloedonderzoek doen met:
Ferritine, transferrineverzadiging, CRP (ontstekingswaarde), Hb en eventueel hepcidine.Denk aan de onderliggende oorzaak van de ontsteking (bijv. darmgezondheid, voeding, stress, infecties).
Werk aan je algehele anti-inflammatoire leefstijl: o.a. omega 3, voldoende slaap, beweging, darmgezonde voeding en stressreductie.
Suppleer alleen gericht en onder begeleiding.
Wat te doen bij een antibioticakuur?
Dit ligt in het verlengde van ontsteking. Bij patiënten die antibiotica gebruiken, kan een transferrinebepaling een vertekend (te laag) beeld geven. Dit komt vooral door de invloed van ontsteking op het ijzermetabolisme, waar antibiotica vaak indirect een rol in spelen.
Hier leg ik uit waarom:
Wat is transferrine?
Transferrine is een transporteiwit dat ijzer in het bloed bindt en vervoert naar cellen, beenmerg en opslagplaatsen (zoals de lever). De hoeveelheid transferrine in het bloed is meestal verhoogd bij een ijzertekort, omdat het lichaam dan probeert extra ijzer op te nemen en te transporteren.
Wat gebeurt er bij antibioticagebruik?
Antibiotica = teken van infectie of ontsteking
Als iemand antibiotica krijgt, is er meestal sprake van een infectie of een ontstekingsproces.
Tijdens acute of chronische ontstekingen reageert het lichaam via het immuunsysteem. Een onderdeel hiervan is de activatie van de lever om ‘acute fase-eiwitten’ aan te maken.
Transferrine daalt tijdens ontsteking
Transferrine is een zogenaamd negatief acute fase-eiwit — dit betekent dat de aanmaak ervan juist daalt bij ontsteking.
Tegelijkertijd stijgt hepcidine (een ander levereiwit), wat de opname van ijzer uit de darm vermindert en de afgifte van ijzer uit opslag blokkeert → functioneel ijzertekort.
Gevolg: onnauwkeurige interpretatie
Bij mensen met infectie of antibioticagebruik kan transferrine vals verlaagd zijn.
Hierdoor lijkt het alsof er geen ijzertekort is (of zelfs een ijzeroverschot), terwijl er in werkelijkheid wél een tekort kan zijn — dit noemen we een maskerend effect.
🔬 Wat is dan wél betrouwbaar?
Bij ontsteking of infectie moet je de ijzerstatus interpreteren met:
CRP of andere ontstekingsmarkers → om te weten of er inflammatie speelt
Soluble transferrin receptor (sTfR) → deze blijft niet beïnvloed door ontsteking en is een betrouwbaardere marker voor ijzertekort in zulke situaties
Ferritine in combinatie met CRP: ferritine is een positief acute fase-eiwit, dus kan juist verhoogd zijn ondanks ijzertekort
Kort samengevat:
Bij antibioticagebruik en ontsteking is transferrine vaak vals verlaagd.
Dit komt door de ontstekingsreactie, niet doordat er geen ijzertekort is.
Gebruik bij voorkeur andere markers zoals sTfR en CRP, of wacht met het bepalen van de ijzerstatus tot na herstel van de infectie.
